Jaron Beekes heeft een boek geschreven over Brian Epstein, de manager van The Beatles onder de titel ‘Epstein, Het brein achter de Beatles’. We troffen hem signerend aan op de Beatmeet van 30 juni jl. in Leiden.
Jaron, je hebt een boek geschreven over Brian Epstein in de vorm van een stripboek. Of is dat te oneerbiedig en moet je het een graphic novel noemen?
Ja, allebei, een graphic novel is gewoon een stripboek, maar dan met een sjieker woord. Nou ja, het is een stripboek voor volwassenen, dus het heeft wel iets meer diepgang dan een Suske en Wiske hoop ik.
Hoe ben je er toe gekomen een boek te schrijven over Brian Epstein?
Ik was altijd al Beatlesfan en striptekenaar, dus ik wilde er iets mee combineren, maar het verhaal van The Beatles dat is al zo vaak en op zo veel manieren verteld dus ik vond niet dat ik daar nog iets aan kon toevoegen. Maar het verhaal van Brian Epstein is minder bekend bij het grote publiek. Natuurlijk kennen Beatlesfans hem wel en weten ook hoe belangrijk hij voor hen is geweest – zeker ook aan het begin van hun carrière – maar zijn persoonlijke verhaal, zijn worstelingen en hoe hij uiteindelijk ten onder is gegaan, dat verhaal is bij een groter publiek minder bekend dus dat vond ik een mooi verhaal om in beeld te brengen en het is natuurlijk ook die tijd, de jaren ’50 en ’60 die zich heel goed lenen voor een beeldverhaal.
En dan verzin je zo’n idee om zo’n boek te gaan schrijven. Hoe heb je je voorbereid op het tekenen en schrijven?
Ik had al — misschien minder dan de gemiddelde bezoeker van deze dag – een hele stapel boeken over The Beatles dus ik wist er al het een en ander van. En natuurlijk veel over hemzelf gelezen. Hij heeft natuurlijk zelf een autobiografie geschreven, er zijn ook boeken over hem… ja gewoon research doen, hoe het verhaal precies in elkaar zit en daar een goed en leesbaar verhaal uit te destilleren. Ik heb natuurlijk wel keuzes moeten maken: wat vertel ik wel en niet en ook een beetje schuiven met de chronologie soms om het wat beter te vertellen, maar gewoon dus veel lezen en plaatjes kijken.
Hoe lang ben je bezig geweest met het boek?
Al met al een jaar en drie maanden, bijna anderhalf jaar.
En ben je dan iemand die de hele dag gaat zitten tekenen of doe je dat in de avonduren?
Nee, ik heb hier inderdaad wel fulltime aan gewerkt, dus elke dag opstaan, naar de studio gaan en niet de studio verlaten voordat er een pagina af is, ik had mezelf wel een discipline opgelegd. Ik denk dat striptekenen wel… schrijven ook, maar tekenen zeker is natuurlijk wel een vrij eenzaam beroep dus je moet jezelf wel een zekere discipline opleggen om je deadlines te halen.
Het lijkt wel een beetje een trend op het moment om graphic novels of stripboeken over The Beatles uit te brengen, er is er eentje verschenen over Stuart Sutcliffe en Astrid Kirscher en een waarvan me de naam ontschoten is. Heeft dat jou ook op een spoor gezet of is dit gewoon een eigen pad dat je gekozen hebt?
Het is een eigen pad. Je ziet inderdaad wel, niet alleen rond The Beatles, maar sowieso dat er steeds meer biografiëen in stripvorm verschijnen, dat is wel een genre dat de laatste tien jaar of zo erg in opgang is gekomen dus ik denk dat ik daar onderdeel van ben. Ik heb die van Sutcliffe wel gelezen maar het was niet een directe inspiratiebron of zo.
Heb je hiervoor ook werk gemaakt dat niet aan The Beatles is gerelateerd?
Ja dit is mijn tweede boek, mijn eerste boek ging over Spinoza.
Een hele andere richting!
Ja dat zou je zeggen maar er zijn ook wel overeenkomsten met Epstein. Natuurlijk zijn een 17e eeuwse filosoof en een 20e eeuwse manager van een rockgroep natuurlijk twee uitersten. Het gaat allebei over een man die geheel tegen alle verwachtingen in gaat, zijn eigen droom vormt omdat hij daarin gelooft en eigenlijk alles opgeeft om die droom te verwezelijken. En dat was eigenlijk bij Spinoza, de boeken die hij schreef.. en daardoor is hij verbannen uit zijn gemeenschap, is ‘ ie in een soort isolement terechtgekomen en Epstein is natuurlijk ook een zoon van een platen/meubelhandelaar en die werd geacht die zaak over te nemen en koos in plaats daarvan voor vier jongens in leren pakkies die hij daarna beroemd heeft gemaakt maar daar uiteindelijk wel zelf aan tenonder is gegaan.
Denk je dat Brian Epstein een goede of een slechte zakenman was?
Ja, dat is moeilijk te zeggen. Ik ben sowieso zelf een slechte zakenman dus ik kan er niet echt over oordelen. Ik denk dat hij een enorm inzicht had, een groot visionair was en aan de andere kant heeft hij heel veel geld laten liggen. Er wordt altijd gezegd dat hij een slecht zakenman was omdat ‘ie heel weinig geld heeft verdiend aan alle merchandising en met alle concerten hadden ze tien keer zo veel geld kunnen verdienen. Maar je moet het ook in de tijd zien, hij was de eerste die op die schaal een groep managede. Dus dat dat was allemaal nog nooit gedaan. Je kunt nu makkelijk zeggen ‘Hij had dat beter kunnen doen en hij had dat beter kunnen doen’ maar achteraf is dat makkelijk praten.
Natuurlijk had ie zakelijk nog andere keuzes kunnen maken maar ik denk dat ie gewoon een fantastische manager was, juist ook omdat hij een vriend was en echt een soort vaderfiguur en daardoor deden ze alles wat hij zei, ze vertrouwden blind op hem. Hij vroeg soms het uiterste van ze maar doordat ze hem zo vertrouwden en zagen dat door te doen wat hij zei, wat hij ze opdroeg werden ze gigantisch succesvol dus ik denk ook dat hij uiteindelijk de beste manager was die ze zich konden wensen, je ziet ook dat na zijn dood het bergafwaarts is gegaan.
Brian Epstein, als je hem op filmbeelden ziet, lijkt het een vrij oude man terwijl hij eigenlijk gewoon een broekie was want hij is op 32-jarige leeftijd al overleden. Hoe keken The Beatles daar tegenaan?
Ja, hij was inderdaad niet veel ouder als henzelf. Hij was maar zes jaar ouder dan Ringo, de oudste Beatle, maar doordat hij een dikke auto had en altijd nette pakken, een beetje bekakt praatte en uit een middle class milieu kwam leek hij toch echt tien, twintig jaar ouder en ook omdat hij natuurlijk eigenaar was van een platenwinkel, hij was wel echt iemand die hen ook bij elkaar hield, het was een leidende figuur, een stabiele factor.
Nu zijn er ook veel verhalen over zijn dood, zelfmoord werd altijd gesuggereerd, maar het was natuurlijk iemand met veel problemen, hij worstelde met zijn sexuele geaardheid, omdat hij homo was, hij was toch wel iemand die aan depressiviteit leed, hij heeft een aantal problemen in zijn leven gehad, zijn vader overleed plotseling. Denk je dat het zelfmoord was of een ongeluk?
Ik denk wel echt dat het een ongeluk is geweest. Hij heeft wel een aantal zelfmoordpogingen gedaan, maar dat was een jaar eerder toen hij in een depressieve periode zat maar eigenlijk op het moment van zijn dood ging het weer veel beter met hem. Hij kwam uit een afkickkliniek, hij was helemaal van de slaappillen, hoewel hij wel terugvallen had, hij dronk minder en het ging weer beter met The Beatles. Nadat ze op waren gehouden met met touren hadden ze een beetje een dipje gehad en gingen ze allemaal een beetje hun eigen weg maar 1967…. sgt Peppers was net uit en ze hadden die sattelietopname voor All You Need Is Love dus er kwamen ook allemaal nieuwe dingen waar hij ook meer zijn ei in kwijt kon. En ook brieven die hij vlak voor zijn dood heeft geschreven laten zien dat hij ook weer optimistisch was en heel veel zin had in een nieuw begin en net op dat moment nam ie een overdosis dus ik denk echt dat het een overdosis is geweest.
Moeilijkste vraag: hoe denk je dat het met het Beatlesverhaal gegaan zou zijn als hij was blijven leven?
Ja, dat kan ik natuurlijk moeilijk zeggen: wat.. als? Er wordt ook wel gezegd dat The Beatles en Epstein al een beetje uit elkaar waren gedreven en dat eigenlijk zijn rol een beetje was uitgespeeld nadat ze waren opgehouden met optreden want hij had niet veel meer te doen want zij wilden zich voor 100% op de muziek richten en dat was nou net het enige aspect van hun carriere waarmee hij zich niet bemoeide en hij was ook al weer op zoek naar andere projecten. Hij wilde andere bands gaan managen, hij wilde misschien stierenvechters gaan managen, hij had een theater gekocht, dat is geflopt maar hij was ook wel weer met andere dingen bezig. Dus misschien waren ze ook wel langzaam uit elkaar gegroeid. Maar ik denk dat hij toch in die crisis waar ze uiteindelijk in terecht kwamen een bindende factor was gebleven en dat ze toch wel zeker een aantal jaren waren doorgegaan. En zo’n project als The Magical Mystery Tour, die film, dat had hij denk ik niet had laten gebeuren omdat hij toch met zijn commerciële inzicht wel had gezien dat het helemaal geen goed idee was.En hoe Allen Klein dat later heeft aangepakt, dat is denk ik funest geweest en dat heeft tot heel veel ruzies en onmin geleid, dat was denk ik toch anders geweest als Epstein er nog was geweest.
Is jouw bewondering over Brian Epstein na het schrijven van het boek toegenomen of ben je anders tegen hem aan gaan kijken?
Ik kende hem natuurlijk wel en ik wist hoe hoe hij zo bepalend is geweest voor The Beatles maar zijn persoonlijke leven kende ik nog niet zo en hoe meer ik over hem heb gelezen… ja ik heb wel meer bewondering voor hem gekregen. Ik denk dat het gewoon een hele intelligente en charmante man was en als je dan zijn persoonlijke leven wat beter kent…. hoe beter je iemand kent, hoe meer sympathie je voor iemand hebt. En zeker als je iemand honderden keren tekent dan krijg je echt het idee dat je iemand persoonlijk leert kennen hoewel dat natuurlijk niet zo is. Maar het is geen heilige voor me. Hier ligt bijvoorbeeld een baksteen uit The Cavern en een knoopje van de jas van Ringo Starr maar ik ben zelf niet zo van de heiligenverering, voor mij draait het om de muziek en het verhaal daarachter en om dan een knoopje in een vitrine te leggen, dat hoeft voor mij niet zo nodig. Ik vind het wel leuk om te zien allemaal maar het gaat toch echt om het verhaal en de muziek natuurlijk.
Het boek ligt er nu. Trots?
Tuurlijk! Ik kwam als kind al op Beatlesfanclubdagen en om hier dan te zitten en zelf boeken te mogen signeren dat had ik twintig jaar geleden niet kunnen dromen.
En nu? Ben je al weer met iets anders bezig?
Ja in mijn hoofd. Niet op papier.
Wat gaat het worden of wil je daar nog niets over zeggen?
Daar wil ik liever nog niks over zeggen.
Is het wel Beatlesgerelateerd of niet?
Heel indirect, maar niet echt, nee.
© Interview Ron Bulters, Beatlesfanclub NL