Slechts enkele dagen voor zijn dood geef Brian Epstein een opvallend interview. Onderwerpen zijn o.a.: drugs, huwelijk, seksualiteit, antisemitisme, geloof, zelfdoding – en zijn cruciale rol in het succes van The Beatles. Hier is het tweede deel van het interview.
― MELODY MAKER, 12 AUGUSTUS 1967 ―
U vertelde in het eerste interview dat uw grootste angst in het leven eenzaamheid is. Heeft u ooit overwogen om te trouwen?
Ja, heel vaak. Ik zou dat graag zien gebeuren – als het zou kunnen. Los van het gezelschap waar het voor staat, zou ik het verwelkomen omdat het behoorlijk vermoeiend is om in mijn eentje twee huizen te moeten bestieren.
Denkt u dat een huwelijk er in de nabije toekomst in zit?
Nee.
Ligt dat aan uw instelling of zijn er te weinig geschikte kandidaten?
Ik denk dat het aan mij ligt.
Waarnaar bent u op zoek in een vrouw?
Eenvoud, begrip en een liefde die me aanspreekt.
Hebt u geen vrouwen ontmoet met deze eigenschappen?
Natuurlijk heb ik dat – ik ben voorgesteld aan velen die ik graag beter had willen leren kennen, maar het is gewoon niet zover gekomen.
Voelt u zich gelukkig in het gezelschap van vrouwen?
Soms.
Maar u bent er vrij zeker van dat een mogelijk huwelijk voor u ver weg is?
Ik denk dat de wens wat idealistisch is en waarschijnlijk niet zal worden vervuld. Maar het is voor mij een van de grootste teleurstellingen, want het voelt toch als een gemis om geen vrouw en kinderen te hebben. Ik zou heel graag kinderen willen.
U komt uit een Joods gezin, bent u persoonlijk ooit in aanraking gekomen met anti-Joodse vooroordelen?
Ik heb veel geluk gehad. Maar ik denk dat anti-Joodse vooroordelen voor een deel niet zozeer worden gebezigd door mensen die zich antisemitisch gedragen, maar door degenen die erdoor worden geraakt. In andere woorden, Joodse mensen hebben soms een defensieve houding omdat ze verwachten vijandig bejegend te worden. Komisch genoeg was ik kort geleden bij een man die een opmerking maakte over het feit dat ik logeerde in een hotel dat gerund werd door Joden. “Maar ik ben zelf Joods”, vertelde ik hem. Hij was zeer verbaasd en zei snel, “Ja, maar de eigenaren van dat hotel zijn niet zo’n aardige Joden.” Wel, het kan best zijn dat ze niet erg aardig waren. Ik heb ze niet ontmoet. Maar als ze niet aardig waren was dat niet omdat ze Joods zijn. Er zijn onaardige Joden, Katholieken, Protestanten, enz.
Ik meen dat u gevraagd bent om op te komen voor de Israëlische kwestie in de recente crisis in het Midden-Oosten en dat weigerde. Waarom?
Ik heb die hulp geweigerd omdat ik een gewonde Arabier net zo erg vind als een gewonde Israëli. Fundamenteel zijn alle mensen gelijk en ik kan geen verschil maken tussen Israëli’s en Arabieren.
Heeft uw weigering om te helpen uw Joodse vrienden ontstemd?
Ik denk dat Bernard Delfont en Cyril Shane, die deel uitmaakten van de groep mensen die mij specifiek om hulp gevraagd hebben, enigszins verbaasd waren over mijn negatieve reactie! Maar ik kan er niks aan doen.
Ik vind dat mensen niet meer aandacht moeten hebben voor het leed van een bepaalde groep dan voor enige andere. Ik geloof in en wil meehelpen aan, voor zover ik kan, het begrijpen van de mensheid, los van kleur, overtuiging, geloof of nationaliteit. En ik denk dat dit soort filosofie, hoe breedvoerig en algemeen het ook klinkt, de enige is, waar vanuit de leiders van de wereld kunnen werken aan het bereiken van wereldvrede.
Is het Joodse geloof belangrijk voor u?
Ja, natuurlijk speelt dat een belangrijke rol in mijn gedachtegoed. Er staan heel veel mooie en goede dingen beschreven in de geschriften en gebeden, waarvan ik geloof dat ze goed zijn en waar. Maar, ik heb veel moeite met de rituelen van om het even welke religie. Ik voel mij niet op mijn gemak in een Joods gebedshuis en niet in staat om er veel van te begrijpen. (Inderdaad zou datzelfde gelden voor elk specifiek gebedshuis.) Maar, met dank aan mijn Joodse opvoeding, vind ik mijzelf respectvol en tolerant. Ik hou zielsveel van mijn familie.
Heeft u ooit gebeden?
Ja, als kind heb ik wel gebeden. Ik heb vluchtig studie gemaakt van het Joodse en andere geloven. Op school had ik ook interesse in het Rooms-Katholicisme. Ik denk dat het geloof in het leven en God, dat die altijd zullen zegevieren, beter is dan rituelen en religieuze gebeden.
Is er enige rechtvaardiging voor de frequente associatie van het Joods–zijn met zuinigheid?
Nee, ik denk het niet. Iedereen is wel een beetje zuinig. Ik ben zelf zuinig, want ook al weet ik dat ik geld genoeg heb, dan nog trek ik ineens aan de rem en denk: “Ik kan zo niet eeuwig doorgaan.”
U heeft veel uit het leven gehaald. Wat heeft u er in gestoken?
Ik heb gedaan wat ik kan en dat zal ik blijven doen. Mensen die me bekritiseren kunnen gelijk hebben en kunnen oprecht zijn – maar het maakt niet echt uit wat ze zeggen. Ik weet dat ik mijn best heb gedaan. Mensen maken zich veel te druk en nemen alles te serieus. Ik ben ook wel grof geweest tegen mensen die ik ken. Maar je ontdekt dat het eigenlijk onnodig is. In de periode waarin ik vooral heel actief bezig was met het management van The Beatles probeerde ik zoveel mogelijk de kalmte te bewaren en hun moraal omhoog te stuwen. Ik zal de eerste zijn om toe te geven dat ik een heleboel mazzel heb gehad, alleen al dat ik ze heb gevonden. Maar misschien was het wel voorbestemd. Tot op zekere hoogte geloof ik daarin.
Heeft u een sterke politieke overtuiging?
Ik begin me meer en meer te interesseren voor politiek. Ik heb over sommige onderwerpen een sterke mening, en het grootste probleem, niet alleen in Vietnam maar overal ter wereld, is dat politici niet eensgezind zijn in hun overtuigingen. Zo veel politici laten zich beïnvloeden door allerlei druk van buitenaf, dat het hun eerlijke en oprechte denkvermogen beperkt.
Neigt u naar rechts of links in politieke zin?
Ik vermoed dat ik links ben, eerlijk gezegd, en altijd al geweest, denk ik.
Wat zou u op sociaal vlak graag zien veranderen?
Ik zou in het algemeen meer tolerantie willen zien, meer begrip en minder onwetendheid bij hen die zichzelf beschouwen als de leiders van het land.
Denkt u dat de rechtszaak tegen The Rolling Stones een voorbeeld was van politieke intolerantie en onbegrip?
Het was naar mijn idee een vreselijke puinhoop die nooit zover uit de hand had mogen lopen. Aan de andere kant, misschien zijn we er in de toekomst nog wel eens blij om dat zij nu de zondebok waren. Ik denk echt dat de belangstelling van de pers voor de kwestie van The Rolling Stones en drugs veel groter is dan die van het publiek.
Uw carrière verloopt bijzonder succesvol, maar is er ook wel eens een periode geweest waarin u de wanhoop nabij was?
Die momenten waren er legio in mijn carrière die periodes heeft gekend met veel succes, minder succes of zelfs mislukkingen.
Wilt u daar over praten?
Nee, dat is te persoonlijk.
Was er ooit een periode van wanhoop zo ernstig dat u zelfmoord overwoog?
Ja, maar ik denk dat ik daar nu wel overheen ben.
Waar bent u – naast The Beatles en het NEMS imperium – in geïnteresseerd?
Ik ben van nature heel nieuwgierig naar van alles en nog wat. Op het moment ben ik erg geïnteresseerd in Spaanse dingen. Ook houd ik me nu erg bezig met mijn huis in Sussex, dat ik vijf maanden geleden heb gekocht.
Wat heeft u er voor betaald?
Ongeveer £ 30,000. Het was alleen gestoffeerd toen ik er in trok – met vloerbedekking en gordijnen – en nu ben ik het met veel plezier, beetje bij beetje met meubels en schilderijen aan het inrichten.
Waar brengt u het liefst uw vrije tijd door?
Het liefst in Sussex of New York. Ik voel me zeer aangetrokken tot New York en voel me fantastisch in die omgeving. Het is een prachtige stad. Gelukkig ben ik ook in de gelegenheid om vanuit beide plaatsen te werken.
Wat vindt u van de huidige Flower Power beweging zowel hier als in Amerika?
Flower Power lijkt een beetje te gaan vervelen. Het begint clichématig te worden en een soort van mode verschijnsel. Ik vraag mezelf momenteel af of de cult niet ‘gewoon’ verwant is aan Rock ‘n’ Roll, Merseybeat, Swinging London, enz. In de basis is er een heleboel te zeggen voor het algemene principe, en als de ontwikkeling die kant op – wat dus wil zeggen richting liefde en dergelijke – over heel de wereld zou doorgroeien, dan zou deze planeet wel eens een betere plaats kunnen zijn om op te leven. Er is absoluut niks mis met de houding die wordt uitgedragen door de Flower Children. Ik denk dat ik al heel mijn leven een Flower kind ben, maar ik hoop wel dat de moreel zich verder ontwikkelt en niet strandt als commercieel paradijs voor zakenlui, want dan schiet het zijn doel voorbij. Er zijn voortekenen van het laatste, maar de beweging is zo goed, oprecht en lieflijk dat je alleen maar gelukkig kunt zijn als je er deel van uitmaakt. Het is een internationale sensatie, dus een onderscheid kan ik niet maken.
Mike Hennessey
Vertaling: Marijke Snel-van Asperen