Met de hulp van zijn vrouw schudde McCartney de schaduw van The Beatles van zich af met zijn tweede soloalbum. Er zijn wel ergere dingen dan bestempeld te worden als ‘the cute one’ – de schattige. Dus het is een beetje moeilijk om medelijden te hebben met Paul McCartney, omdat hij daar vroeg in zijn carrière mee werd opgezadeld.
Toch voelde het nooit goed, alsof ‘schattig’ bijna een afwijzing was. John was het brein, Ringo was komisch, George was stil en spiritueel en Paul, nou ja, hij had mooie ogen. Het is bijna alsof je mensen beoordeelt op basis van hun fysieke kenmerken in plaats van hun talent, maar toen Paul bezig was met zijn tweede soloalbum Ram, was er nog een andere Paul die naar voren kwam in de verhalen over The Beatles: De Controleerder. De leermeester die een zichtbaar geïrriteerde George Harrison vertelde hoe hij gitaar moest spelen op Two Of Us in de Let it Be-documentaire uit 1970 en ook de man die slechts een maand voor de uitgave van die film beschuldigd werd van het uiteenvallen van The Beatles in de vorm van een persbericht voor zijn eerste solo-LP, genaamd McCartney, zonder de andere drie te raadplegen. (In werkelijkheid had Lennon de groep stilletjes verlaten in september 1969. McCartney was gewoon de eerste die het lef had om over de splitsing naar buiten te treden.)Voor veel Beatlesliefhebbers was McCartney in 1970 niet meer ‘the cute one’. Hij was de slechterik.
Macca’s reactie was om zich terug te trekken. “Ik zat midden in dit afschuwelijke uiteenvallen van The Beatles en het was alsof ik in drijfzand zat”, zei hij in Ramming, een minidocumentaire uit 2012 over Ram. “En op een dag ging de lamp gewoon uit toen we ons realiseerden dat we gewoon weg konden rennen.” Het ‘wij’ waar hij naar verwijst, is natuurlijk hij en zijn vrouw Linda, die meewerkte aan Ram met achtergrondzang en het meeschrijven van zes van de twaalf nummers. Hij en Linda brachten de zomer van 1970 met hun kinderen door in Schotland. Daar schreven ze songs en hielden ze schapen. Ze deden hun best om het mediacircus rond de splitsing van The Beatles te vermijden, voordat ze in de herfst naar New York vertrokken om dat ‘heerlijk rare’ Ram op te nemen. Waarvan we op 17 mei in de V.S. het 50-jarig jubileum vieren.
Zeggen dat er niet goed op gereageerd werd is zachtjes uitgedrukt. De critici konden het niet begrijpen en Ram werd universeel in de pan gehakt. Jon Landay noemde het in Rolling Stone: ‘een bloemrijke poging tot pure rock muzak’ en Alan Smith noemde het in NME: ‘het ergste dat Paul McCartney ooit gemaakt heeft.’ (Houd in gedachten dat dit drie jaar na Obladi, Oblada was.)
Zelfs zijn voormalige bandleden konden de neiging om het af te keuren niet weerstaan. Ringo Starr vertelde destijds aan de Britse Melody Maker: ”Ik word verdrietig van de albums van Paul. Ik denk dat er niet één goede song op Ram staat” en hij voegde er aan toe: “Ik vind dat hij zijn tijd heeft verspild” en “ hij gaat een beetje vreemd doen.”
Lennon nam natuurlijk aan dat het allemaal over hem en Yoko Ono ging en hoewel veel daarvan gewoon zijn eigen ego-gevoel was, bevatte Rams openingsnummer Too Many People in feite een paar stekelige opmerkingen over wat McCartney beschouwde als Lennon en Ono’s eigengerechtigheid.(Too many people preaching – Te veel mensen preken) en over het feit dat Lennon The Beatles had verlaten. (You took your lucky break and broke it in two – je brak het geluk in tweeën).
“Ik had het gevoel dat John en Yoko iedereen vertelden wat ze moesten doen”, zei McCartney tegen Mojo in 2001. “En ik vond dat we niet hoefden te horen wat we moesten doen. De hele teneur van het Beatlesgedoe was dat iedereen zichzelf kon zijn. Vrijheid. Plots was het ‘Je zou dit moeten doen.’ Het was gewoon een beetje het waarschuwende vingertje en ik was er pissig van. Dus dat ging wel over hen.”
Echter, zodra McCartney daar klaar mee is in Too Many People gaat het door naar het volgende onderwerp en Ram besteedt veel minder tijd aan het Beatlesgedoe dan aan het koesteren van Pauls huiselijk geluk met Linda en toch had Ringo in één ding gelijk. Het is wel vreemd. Fans en critici die de prachtige melodieën en opzwepende oprechte liefdesliedjes zoals Here There And Everywhere, of Maybe I’m Amazed hadden verwacht, zijn visitekaartjes, kregen iets meer ‘links van het midden’ te horen, zoals de gelaagde zang op Dear Boy, of het complexe orkestarrangement van The Backseat Of My Car, of de telefoon, de regen en vogelgeluiden, gecombineerd met maffe stemmen op de oneindig vreemde, maar eindeloos plezierige Uncle Albert/ Admiral Halsey-medley.
Sommige invloeden uit de jaren ’50 en ’60 op Ram zijn onontkoombaar, zoals de door Buddy Holly geïnspireerde intonaties op Eat At Home, of de Beach Boys-harmonieën op Smile Away, maar voor het grootste deel voelt de plaat verrassend ‘zijn tijd vooruit’. Ja, McCartney gebruikte bijvoorbeeld al een ukelele, lang voordat die gebruikt werd in de Indie-pop.
Het is niet zo openlijk experimenteel als het werken met synthesizers op McCartney II in 1980, maar Ram legt de basis voor die bocht naar links en zet de toon voor Pauls solocarrière, door simpelweg anders te durven zijn. Een halve eeuw later zijn de mensen het gaan waarderen en het wordt nu terecht beschouwd als één van de beste werken van McCartney, maar het is begrijpelijk dat fans en critici op dat moment geen idee hadden wat ze er mee moesten. Kun je je voorstellen dat je Hey Jude verwacht en in plaats daarvan Monkberry Moon Delight krijgt?
Het punt is dat Paul McCartney niet alleen ‘the cute one – de schattige’ is, maar ook altijd stilletjes ‘the weirdo – de rare’ is geweest. Hij is nooit bang geweest voor een grote zwaai. Denk aan de Tin Pan Alley-invloeden op nummers als Maxwell’s Silver Hammer, door Lennon afgedaan als ‘grootmoederliedjes,’ of aan zijn uitstapjes naar elektronica op McCartney II, of aan experimenten met multi-tracking zoals op Honey Pie.
Het resultaat is één van de meest gevarieerde catalogi in de muziekgeschiedenis. De hoogtepunten zijn universeel geliefde werken van een verbluffend popgenie: klassiekers die ons allemaal zullen overleven en dat terwijl de dieptepunten niet om aan te horen zijn, namelijk: suikerzoet, melig en gemakzuchtig. Toch zijn zelfs zijn ergste mislukkingen symbolisch voor het feit dat McCartney nooit bang was om zijn raarste ingevingen te omarmen en er gewoon voor te gaan. Zelfs op één van de laagste punten in zijn leven, toen hij gedwongen werd de meeste schuld te dragen voor het uiteenvallen van The Beatles en in de verleiding kwam om er gewoon voor weg te rennen en te verdwijnen. Iets dat – gezien de absurde hoeveelheid geld dat hij verdiend had als Beatle – heel gemakkelijk was geweest, maar hij bleef een onverschrokken songwriter en hij kwam terug, met vreemdere ideeën dan ooit. Het zal destijds na alle negatieve recensies niet zo hebben gevoeld, maar in veel opzichten was Ram een manier om ‘het schip recht te trekken’. Een herwaardering van het feit te doen wat hij wilde, zonder zich iets aan te trekken van wat de mensen ervan vonden.
Bron: Inside Hook
Vertaler: Albert Braam