© Robert Whitaker
Het is een van de grootste privéverzamelingen van Beatlesfoto’s ter wereld. De collectie van Robert Whitaker, van 1964 tot 1966 huisfotograaf van de Fab Four, komt naar Nederland. ,,Die gasten deden alles voor hem.’’
John Lennon met een paardenbloem in zijn oogkas, George Harrisons hoofd gevangen in een vogelkooi en – zijn bekendste werk – de vier Beatles in witte slagersjassen geflankeerd door hompen rood vlees en enkele onthoofde speelpoppen.
Dat laatste beeld van fotograaf Robert Whitaker is inmiddels een van de meest gevraagde collectors items uit de erfenis van de Fab Four: de butcher sleeve, de cover van het album Yesterday and Today uit 1966. De Beatles wilden met de slachtpartij naar verluidt een statement maken tegen de Vietnam-oorlog. De Amerikaanse platenmaatschappij maakte ook een statement en verving de hoes, na protesten, enkele drukken later voor een veel decentere foto.
De slagershoes is, net als vele andere bloederige beelden uit die serie, vanaf 24 januari te zien in 5&33 Gallery in het art’otel in Amsterdam. De expositie Unseen Beatles toont een selectie van het werk dat Whitaker tussen 1964 en 1966 maakte van de band. In die periode trad hij op als huisfotograaf.
De collectie is in eigendom van kunsthandelaar Ivo de Lange (69), die tevens oprichter en eigenaar is van de Herman Brood Experience te Zwolle. Op de zolder van het monumentale museumpand in Zwolle toont hij het werk van Whitaker, met wie hij tot diens dood in 2011 bevriend was.
© Robert Whitaker © Frans Davids
Peuken
Vanonder een stapel trekt De Lange een stuk ingelijst piepschuim tevoorschijn. In het hart ervan een gesigneerde foto waarop de vier bandleden, gekleed in stemmig zwart, plezier maken tussen het verpakkingsmateriaal. De sigarettenpeuken van de Beatles zijn mee ingelijst. De Lange: ,,Whitaker kon die gasten neerzetten waar hij wilde.’’ Hij schuift een andere studiofoto naar voren: ,,Kijk, hij pakte ze gewoon in in doorzichtig folie. Ze deden alles wat hij wilde.’’
Die innige band ontstond nadat manager Brian Epstein zichzelf liet portretteren. Whitaker fotografeerde hem met enkele pauwenveren. De ijdele Epstein was verrukt over het resultaat en stelde Whitaker aan als hoffotograaf van ’s werelds populairste band. Whitaker mocht mee op vrijwel elke buitenlandse tournee, maar foto’s tijdens optredens maakte hij zelden. ,,Die kon iedere fotograaf in de zaal maken’’, verklaarde hij later. ,,Ik concentreerde me op backstage foto’s.’’
© Robert Whitaker
Die positie leverde fotografie op die in de huidige tijd, waarin sterren hun eigen imago tot in detail regisseren, ondenkbaar zou zijn. John Lennon thuis in Weybridge met echtgenote Cynthia, peuter Julian en een pontificaal opgestoken dweil bijvoorbeeld. Of Ringo in een hotelbed, verdiept in een muziektijdschrift.
Opvallend weinig solo op de foto’s van Whitaker: Paul McCartney. ,,Die twee hadden persoonlijk simpelweg niet zo’n klik’’, zegt De Lange. ,,Lennon was echt een vriend van hem. Ringo vond hij ook leuk en met Harrison (die vrij snel na het maken van de vleesfoto’s vegetariër werd, red.) deelde hij zijn interesse in kunst.’’
© Robert Whitaker
Magnum opus
De butcher sleeve – een origineel exemplaar van de elpee werd recent in de VS geveild voor 125.000 dollar – werd zijn magnum opus. Ongewild, want Whitaker had de foto’s nooit bedoeld als albumhoes. ,,De platenmaatschappij heeft mij nooit iets gevraagd en de foto gewoon op de cover gedrukt’’, stelde Whitaker twee jaar voor zijn dood.
Toen de Beatles in 1966 stopten met optreden, kwam er een einde aan de samenwerking met Whitaker. ,,Hij is daarna vergeten zichzelf wereldberoemd te maken”, stelt De Lange. ,,Te bescheiden om te koop te lopen met zijn unieke materiaal.’’ Whitaker woonde nog een tijdje bij kunstenaar Salvador Dalí, die hij ook fotografeerde. Terug in Engeland werd hij boer. ,,Al zijn Beatles-foto’s bewaarde hij in het kippenhok.’’
Een ongeluk met zijn hand maakte 22 jaar geleden een einde aan zijn agrarische carrière. Toen Neil Aspinal, directeur van de Beatles’ platenfirma Apple, hem niet lang daarna benaderde om zijn foto’s te gebruiken voor de tv-documentaire The Anthology, kreeg Whitaker een idee van hoe kostbaar de schat in zijn schuurtje inmiddels was geworden.
De Lange kocht in de loop der jaren talloze foto’s van Whitaker, die ook Herman Brood fotografeerde. Dat portret, een zogeheten ‘Whitograph’, hangt in het museum in Zwolle. De Beatlesfoto’s wil De Lange na de Amsterdamse expositie van de hand doen. Hij zegt alleen te willen verkopen aan iemand die collectie in zijn geheel wil overnemen, maar aarzelt een bedrag te noemen. ,,Tonnen? Dat zeker, ja. Een miljoen? Misschien wel, inderdaad.’’
(Bron: AD.nl)