De laatste paar jaren hebben ons enkele van de beste muzikale zwanenzangen ooit opgeleverd. Zowel David Bowie als Leonard Cohen brachten alom geprezen elpees uit rond de tijd van hun overlijden, die in retrospectie uitmuntend getimede meditaties lijken over mortaliteit en nalatenschap – als slotverklaringen van grote artiesten die hun eigen grafschriften lijken te schrijven. Sommige bands houden een afscheidstoernee, trekken zich netjes terug voordat ze door omstandigheden niet meer verder kunnen. De meeste echter, onder gemis van zoveel gezond verstand, blijken niet in staat om de zaken zo sierlijk af te ronden.
In het geval van The Beatles – tot op de dag van vandaag nog altijd beschouwd als de beste rock ’n roll band aller tijden – was de break up zoals bekend bitter en chaotisch. Als gevolg van langlopende spanningen binnen de band en de geleidelijke afbraak van de onderlinge communicatie in de jaren na de dood van hun manager Brian Epstein, leidde de verrassende aankondiging van Paul McCartney’s vertrek uit de band in 1970 tot jaren van bittere strijd in de pers – een zeer teleurstellend slotstuk aan een schitterende 7-jarige aaneenschakeling van vrede, liefde en vernieuwing.
Hoe dan ook, hun laatste optreden op 30 januari 1969 bovenop het dak van de Beatles’ Apple Corps kantoren aan Saville Row in Londen blijkt een geheel eigen leven te zijn gaan leiden en wordt tegenwoordig beschouwd als een symbool van de aanhoudende articititeit van de band en een indruk van wat had kunnen gebeuren als omstandigheden anders waren geweest.
Het rooftop optreden was het eerste live openbare optreden van de grootste band ter wereld in 3 jaar. Volgens Rolling Stone besloten The Beatles om zich af te keren van liveshows in 1966, na een lange en vermoeiende periode van wereld toernees, die was begonnen tijdens de opkomst van Beatlemania in 1963 en uitmondde in een serie zeer publieke blunders die de Fab Four in zeer concreet gevaar hadden gebracht.
In juli, tijdens een tournee van de Fab Four door Azië, werd de suggestie gewekt dat zij de presidentiële familie van de Filipijnen hadden beledigd, wat een uitbraak van woede tot gevolg had waardoor het publiek, inclusief mensen die tot dat moment fans waren, zich keerden tegen de band. Onder dreiging van militante nationalisten werden The Beatles gedwongen de verdiensten van hun tour op te geven om het land te mogen verlaten. Dit incident werd gevolgd door een rampzalige tour door de Verenigde Staten, waarbij John Lennon zich de woede van Amerikaanse christenen op de hals haalde door zijn verklaring dat de band “groter was dan Jezus”, aanleiding tot doodsbedreigingen en verbranding van Beatles platen in de zuidelijke staten.
Dodelijk vermoeid, kwamen de bandleden uiteindelijk overeen om het touren op te geven. Maar deze beslissing om te stoppen met touren was door de band nooit bedoeld als permanent en het Get Back project, op initiatief van Paul McCartney, leek de perfecte gelegenheid om de band de fijne kunst van het live optreden te laten herontdekken.
Het door Paul McCartney’s bedachte Get Back project had de intentie precies te doen wat de titel suggereerde – de band terug brengen naar zijn oorsprong na een lange periode van experimenteren in de studio. Hoe dan ook, niet alles liep zoals gepland, in wat de Beatles Bible omschrijft als ‘de donkerste periode in de studio carrière van The Beatles’.
De band was net klaar met het zeer inspannende werk aan het uitgebreide dubbelalbum The Beatles (onder fans liefdevol bekend als ‘Het Witte Album’), een album dat getuige was van dramatisch oplopende spanningen tussen de bandleden, vaak tot het punt dat de leden in verschillende studio’s apart van elkaar zouden gaan opnemen. Terwijl George Harrison in groeiende mate gefrustreerd raakte door het gebrek aan interesse voor zijn eigen composities bij zijn mede-bandleden en John Lennon zich steeds verder afzonderde door zich zich terug te trekken in zijn eigen privé situatie met Yoko Ono (onder de groeiende invloed van heroïne), begon McCartney aan te dringen op meer creatieve controle, met het voorstel voor een project waarin de repetities van de band zouden worden opgenomen voor een t.v. special en uiteindelijk terug te keren op het live podium.
Zoals Ultimate Classic Rock aantekent, werden de sessies gedomineerd door een machtsstrijd, omdat vooral Harrison aanstoot nam aan de getoonde bazigheid van McCartney. Als direct gevolg daarvan verliet Harrison de band kortstondig in januari 1969. Het project belandde uiteindelijk op de plank en zou later de basis vormen voor het album Let It Be in 1970, dus pas na het The Beatles’ rooftop optreden, dat oorsponkelijk bedoeld was als potentiële finale van de Get Back film.
De meeste bands die een manier zoeken om de essentie van hun live shows vast te leggen gaan daarvoor op pad naar een of andere exotische of prestigieuze locatie. De beroemdste live opname van Pink Floyd werd in 1972 opgenomen in een leeg Romeins amfitheater in Pompeii. The Beatles verworpen dat soort uitspattingen, maar niet omwille van artistieke integriteit of zoiets hoogmoedigs.
Het feit was dat de Fab Four elkaar niet meer konden luchten of zien, volgens Ultimate Classic Rock. Hoewel het in 1969 al lang geleden was, dat ze een punt hadden gezet achter het touren, werden hun artistieke verschillen en de innerlijke machtsstrijd alleen maar groter. Tegenwoordig zijn de meeste critici het erover eens, dat de problemen van The Beatles het resultaat waren van het vacuüm dat achterbleef na het verlies van hun jarenlange manager Brian Epstein, die in 1967 op tragische wijze overleed aan een overdosis, pas 32 jaar oud.
Volgens Ultimate Classic Rock waren door de band wel andere filmlocaties overwogen, zoals een Grieks amfitheater, de Sahara en, meer prozaïsch, een Londense pub, maar het dak van hun eigen kantoor kreeg uiteindelijk de voorkeur zodat het viertal “niet meer tijd met elkaar door zou hoeven brengen dan noodzakelijk”, een droevige stand van zaken voor een band die ooit had gezongen over de kracht van het overleven ‘met een beetje hulp van vrienden’ (‘with a little help from my friends’).
(Bron: grunge.com)
(Vert: Marijke Snel – van Asperen)