Welkom bij onze nieuwe serie “Sheltering In Place With Classic Albums”, (Je thuis verschuilen met klassieke albums) een gids voor echte muziek in onzekere tijden. Elke week zal ik een album ter overweging presenteren, een middel om deze onzekere tijden door te komen met muziek waar je gelukkig van wordt. Voor enkele lezers die de selectie horen zal het misschien zijn alsof ze een oude vriend weer ontmoeten. Voor anderen kan de serie een kans zijn een nieuwe vriend te leren kennen.
Voor de eerste selectie in onze serie beginnen wij met “Rubber Soul”, misschien wel de eerste reis van de Beatles naar het klassieke albumschap.Niemand minder dan Brian Wilson van de Beach Boys omschreef “Rubber Soul” als de beste LP ooit. Toen hij hem voor het eerst hoorde, herinnert Wilson als iets “wat ik niet aankon. Ik was compleet van de kaart.”
Uitgebracht in december 1965, kreeg het zesde studioalbum van de Beatles zijn naam naar een idee van Paul McCartney ‘plastic soul’. Plastic soul refereerde aan de voorliefde van de band om muzikale vormen te veranderen – vaak Amerikaanse rhythm & blues – naar hun eigen maatstaven, met behoud van hun fundamentele kwaliteiten, gedurende het proces ze zich eigen te maken. Wat het misschien nog sterker maakte is dat de plaat de geldende normen over geslachtsverschillen die de zestiger jaren overheersten volkomen veranderde; dat maakte het album op meerdere manieren revolutionair. Om geen enkele andere reden heeft “Rubber Soul” de klassieke albumstatus door de tand des tijds doorstaan.
De LP zit boordevol toppers, van voor naar achter, zij het met één flagrante uitzondering. De plaat is samengesteld met het ene beeldbepalende en vernieuwende nummer na het andere – van “Drive My Car” en “Michelle” tot “Norwegian Wood (This Bird Has Flown)” en “In My Life”, tussen vele andere.Met de liefdesverklaring van de groep aan de Amerikaanse rock ‘n’ roll-wortels, begint “Rubber Soul” opvallend met het oorstrelend bluesachtige gitaarwerk, van George Harrison, dat “Drive My Car” leven inblaast, samen met de meedogenloze bas van McCartney en de koebel van Ringo Starr die het ritme voortstuwen. “Drive My Car” daagt in het midden van de jaren zestig de zeer geslachtsgerelateerde verwachtingen van het publiek van de Beatles uit. “Drive My Car” toont nadrukkelijk aan dat ‘elk meisje’ uit de vroege Beatlesliedjes snel veranderde in ‘elke vrouw’ -compleet met een ego en een agenda – die niet meer de tweede viool speelde, naast welke man dan ook.
Luister naar “Drive My Car”
Dan is er “Norwegian Wood (This Bird Has Flown),” met Harrisons eerste stap van de sitar in een popsong. Daarmee geeft hij een merkwaardig palet aan John Lennons biecht over een buitenechtelijke relatie. De teksten van Lennon – verre van het onderstrepen van de eeuwige mogelijkheden van liefde – zinspelen naar iets veel vluchtigers, zelfs onromantisch: “She asked me to stay and she told me to sit anywhere / So I looked around and I noticed there wasn’t a chair.” Vergelijk de tekst van “Norwegian Wood” met eerdere woordkeuzes zoals “I ain’t got nothing but love babe / Eight days a week” en de ontwikkeling van Lennon en McCartney op “Rubber Soul” als dichters en vertellers wordt klinkklaar en helder. In “Norwegian Wood” overdenkt de spreker de aard van zijn beëindigde affaire, vooral in termen van ironie en terugkijkend, in het verwarrende verschil van verwachting over de verhouding tussen hem en zijn geliefde:
“I once had a girl, / Or should I say, / She once had me.” Na wat relaxen in haar flat, delen ze een fles wijn en praten tot in de kleine uurtjes, waarna zij koeltjes aankondigt dat “it’s time for bed.” Is het een emotieloze uitnodiging voor wat gerollebol, of omgekeerd, een korte vermelding dat hun avond samen hier eindigt? “She told me she worked in the morning and started to laugh”, rapporteert de verteller. “I told her I didn’t and crawled off to sleep in the bath.”
Luister naar “Norwegian Wood” (This Bird Has Flown)
Discussieerbaar is de meest significante en duurzame compositie op “Rubber Soul”: Lennons “In My Life” komt waarschijnlijk van een jeugdboek van de songwriter: Charles Lamb’s achttiende eeuwse gedicht “The Old Familiair Faces.” Lennon onderzoekt met “In My Life” behendig de kracht en het onvermijdelijke falen van het geheugen. Terwijl sommige plaatsen en mensen levendig blijven, wijken anderen – of ze verdwijnen helemaal. “Memories lose their meaning” zingt John, hoewel hij weet dat “he’ll often stop and think about them”, opnieuw verwijzend naar de uitgebreide lagen van een karakter en van een instelling uit het verleden.
In “In My Life” zit een passende, treurige pianosolo van producer George Martin, die hij later omschreef als zijn “Bach-inversie”. Met zijn barokke intonaties draagt het piano-intermezzo bij aan de totstandkoming van de nostalgische onderstromen van de track. Het laatste refrein – “In my life, I love you more” – suggereert duidelijke romantische boventonen, evenals een lyrische houding waarin de spreker de alomvattende kracht van romantische liefde herdenkt. Toch onderstreept het ook onze vervelende relatie met het verleden, die een sterke greep op het heden uitoefent, in één zin, terwijl het langzaam uit het geheugen verdwijnt en in andere verandert. Misschien onderstreept het ook aangenamere of minder pijnlijke herinneringen met elk voorbijgaand jaar.
Luister naar “In My Life”
Als het album al een zwakke schakel heeft, komt die in de vorm van Lennons “Run For Your Life”, een flagrant en onnodig jatwerk van Elvis Presleys “Baby, Let’s Play House”. Met “Run For Your Life” bedreigt de spreker zijn geliefde met een kille, dwaze moord wanneer ze de relatie zou beëindigen en nog verontrustender voor de spreker, dit alles buiten zijn koude controle: “I’d rather see you dead, little girl / Than to be with another man”, zingt Lennon. Later bekende John dat hij zich schaamde voor de brute tekst, maar het valt niet te ontkennen dat de beestachtige eerlijkheid inherent is aan de toorn van de lompe spreker. Hij meent wat hij zegt en zal zijn intenties niet verschuilen achter de mooie woorden over romantische liefde. Gezien de hoge kwaliteit van de tijdloze inhoud van “Rubber Soul” zorgt “Run For Your Life” voor een doorn in het oog, vooral op een album wat voor het grootste gedeelte over progressieve geslachtsgebonden ethiek gaat.
Luister naar “Run For Your Life”
Voor de Beatles en de wereld was “Rubber Soul” een keerpunt, een onmiskenbare voorbode van innovatieve en zelfs meer provocatief werk van muzikale kunst. Neem nu eens de in het oog springende hoesfoto van Robert Freeman. Genomen in de tuin van Kenwood, Lennons landgoed in Weybridge was de foto opzettelijk vervormd, op verzoek van de groep. Op zich was het kromgetrokken visioen van de vier Beatles op de hoes een hint van wat komen gaat – een boeiend en scheef beeld van dubbelzinnigheid voor een nieuw muzikaal tijdperk.
(Bron: salon.com)
(Vert: Trix van Twist)