In 1965 verscheen de elpee Rubber Soul met daarop als tweede song Lennons Norwegian Wood. Een verkapte bekentenis van een keer vreemdgaan. De tekst is duidelijk een meer dan geslaagde poging van Lennon om Bob Dylan na te doen in al zijn vaagheid. Dylan zou als antwoord op Blonde On Blonde weer een nummer zetten van een Dylan die John Lennon nadoet die Dylan na doet; 4th time around.
In 1967 kwam John met I Am The Walrus op de proppen. Met de tekst wil hij aantonen dat je, als je de naam hebt zoals hij en Dylan, overal mee wegkomt: schrijf een hoop onzin bij elkaar en de kenners zullen er veel in horen terwijl er niets achter zit. In 1980 zei hij in z’n Playboy-interview daarover: In those days I was writing obscurely, a la Dylan, never saying what you mean, but giving the impression of something. Where more or less can be read into it. It’s a good game. I thought, THEY get away with this artsy-fartsy crap; there has been more said about Dylan’s wonderful lyrics than there was ever in the lyrics at all. Mine too. But it was the intellectuals who read all this into Dylan or The Beatles. Dylan got away with murder. I thought, well I can write this crap too. You know, you just stick a few images together, thread them together and call it poetry. Well maybe it is poetry…. Dacht het wel John!!
Dit is niet de enige keer dat Lennon zijn eigen (Beatles-) verdiensten bagatelliseert. Het is natuurlijk een geweldig lopende tekst en ook al is het onzin; het is wel mooie onzin. De muziek sluit op een gave manier aan bij de ‘onzin’ van de tekst door weinig duidelijkheid te creëren: het staat in A (uitleg volgt) maar de inleiding begint met een B-akkoord (majeur ook nog eens) om dan te eindigen met een E7 via D naar A. Ah we zijn er ….. of toch niet: al vrij snel volgt een C-akkoord, waarna A een paar keer bereikt wordt via een C-D-combinatie. A is dus de thuishaven van dit lied, maar een B-akkoord staat erg ver weg van A; B wil overal heen, behalve naar A. Daarmee beginnen werkt muzikaal gezien verwarrend, bijna alsof je op weg naar een vakantiebestemming de verkeerde routebeschrijving bij je lijkt te hebben. Op eenzelfde manier is een C-akkoord ook niet het eerste waar je aan denkt als A de thuisbasis is.
Lennon ondermijnt dus vanaf de eerste klank de behoefte aan muzikale duidelijkheid; er lijkt geen basis te zijn. Omdat we het nummer door en door kennen ervaren we dat niet meer zo heel erg, maar bij een eerste keer horen valt de vreemdheid denk ik iedereen (onbewust) wel op.
Ik herinner me tenminste nog wel van mijn eerste keer horen (The Beatles 1967-1970) dat ik blij was dat Hello Goodbye erna kwam.
Zonder toen nog te weten wat er muzikaal gebeurde voelde het toch alsof je weer vaste grond onder de voeten kreeg na het ‘wat is dit?????’ van Walrus.
een tritonus is een afstand die in de muziek moeilijk ligt
Het ‘sitting in an English garden’-deel maakt het nog bonter met z’n akkoordvolgorde: B-A-G-F-E-F-B zonder enige samenhang waarbij die laatste tritonusverbinding ook nog eens een bassprong van grondtonen kent. Een tritonus is een afstand die in de muziek moeilijk ligt. Ze komt niet veel voor, omdat ze twee tonen combineert die moeilijk te verbinden zijn. In de middeleeuwen werd dit zelfs het interval (combinatie van twee tonen) van de duivel genoemd en was gebruik ervan verboden. Nu mag het gelukkig wel, maar het is nog steeds een ongemakkelijke afstand die moeilijk in te passen is. Des te knapper dat Lennon er hier mee wegkomt.
Tekst en muziek mijden beide de gebaande paden. Als iemand constant bewijst dat hij wel degelijk weet hoe het moet, is er toch wel een vorm van genialiteit nodig om hier zo duidelijk op twee vlakken het ‘hoe het moet’ achter je te laten en niet alleen maar chaos over te houden. In ’67 was het door de vervreemdende werking van Walrus, denk ik, een begrijpelijke keuze om Hello als de A-kant te kiezen, maar nu zullen er ook veel mensen zijn die vinden dat het met afstand betere nummer op de B-kant terecht is gekomen. Lennon vond dat destijds natuurlijk al maar werd weggestemd door de andere Beatles.
– Ton Steintjes –