In 1971 sloot Jim Keltner zijn ogen tijdens het drummen op Lennons bitterzoete ballade ‘Jealous Guy’. Hij zou niet blind moeten drummen, maar het nummer was zo betoverend. Hij zou bijna vergeten dat hij meewerkte aan een nummer van een voormalige Beatle. “Maar toen ik m’n ogen opendeed en John zag zingen bij de microfoon…” mijmert hij in gesprek met Billboard terwijl hij het moment herleeft. “Dat moment zal ik nooit vergeten. Het geeft me vandaag de dag nog steeds hetzelfde gevoel.”
Op vrijdag (5 oktober) werd de muziek die een jonge Keltner bijna 50 jaar geleden bekoorde opnieuw uitgebracht met de exorbitante re-issue Imagine: The Ultimate Collection (Geffen/UMe).
Beatlesfans kennen deze nummers uit hun hoofd, maar met deze zes schijven duikt deze boxset diep in Lennons eerste Billboard 200 nummer 1 soloalbum, en neemt de luisteraars rechtstreeks mee de studio in. Maar er is één element dat de tand des tijds en de studiofoefjes heeft doorstaan: de stem van Lennon.
Het begon allemaal in de Ascot-studio’s, de opnameruimte in Londen gebouwd door Lennon en Yoko Ono op het terrein bij hun landhuis Tittenhurst Park. De pas zelfstandig opererende Beatle was eindelijk bevrijd van de publieke druk, bureaucratie en slechte invloeden, en kon werken volgens zijn eigen ideeën.
Ono beschouwde de studio als een mini-rebellie tegen het uiterlijk vertoon van een reguliere popband – en een holistisch ‘ons’. “We beseften allebei dat het erg belangrijk was om open en eerlijk te zijn”, zegt ze. “Niet voor anderen, maar voor onszelf.”
Het eerste soloalbum van Lennon, John Lennon/Plastic Ono Band, was gekweld, didactisch en doorspekt met leed. Met zijn opvolger, Imagine, kon Lennon eenzelfde boodschap kwijt in een meer toegankelijk verpakking. Het resultaat was Lennons meest commercieel succesrijke album, mede door het titelnummer aan het begin, dat de moderne standaard zou vormen voor een gemeende voorstelling van een wereld zonder hiërarchie en dogma.
En de overige nummers waren bijna net zo goed: de elegante ballade “How”, het verontschuldigende “Jealous Guy”, en de met gal gevulde aanklacht tegen manipulatieve politieke figuren “Gimme Some Truth”.
Maar alhoewel deze nummers bijna vijf decennia lang het publieke bewustzijn hebben verzadigd blijkt dat er nog steeds manieren waren het geluid te verbeteren. Lennon was bijzonder onzeker over zijn vocale capaciteiten, wat leidde tot veel dubbele opnames en opnamevertragingen bij de mixen uit 1971.
En alhoewel Phil Spectors productie vooruitstrevend was, drukte deze soms een beetje te veel zijn stempel erop: vooral “I Don’t Wanna Be A Soldier Mama” is doordrenkt met nagalm waardoor het indrukwekkende live-in-de-studio-optreden van Lennon, Keltner en bassist Klaus Voormann teloor gaat.
De invalshoek voor The Ultimate Collection van technici Paul Hicks en Rob Stevens was uniek en tweezijding. Hicks, al lange tijd vriend van de Beatles, heeft meegewerkt aan projecten als de Love-show van Cirque du Soleil, het remixalbum Let It Be… Naked en de remastercampagne van de Beatles uit 2009. Hij verzorgde de Ultimate Mixes op Disc 1. Hij heeft eenvoudigweg de originele mix uit 1971 omgetoverd tot een 2018-versie met een helderheid zonder het té gelikt en modern te laten klinken.
Stevens, die in 1988 The John Lennon Anthology samen met Ono heeft geproduceerd, was verantwoordelijk voor Disc 3, Raw Studio Mixes, waarop geen strijkinstrumenten, overdubs of versierselen te horen zijn: eenvoudigweg de simpelste, droogste versie van de muziek, alsof de luisteraar bij de band zit. De enige manier om de ultra-pure versie van Imagine te bereiken was volgens Stevens door zijn eigen ego te negeren.
“Kom maar op met die faders, laten we er niet aan denken wie het is, laten we er niet aan denken dat het een legende is”, herinnert hij zich van het proces achter de Raw Studio Mixes. “Anders luister je door een filter van ‘Dit is verdorie John Lennon van de Beatles. Dit is John die zong: “No one, I think, is in my tree”, waar ik met open mond naar luisterde.’”
Daar waar Hicks’ presentatie van Imagine ingetogen en subtiel is, bedoeld voor aanhangers van de originele mix, heeft Stevens bewust opgezocht wat er daadwerkelijk in de ruimte gebeurde. Lennons nog levende bandleden op Imagine (Keltner, Voormann en drummer Alan White) horen allemaal Johns zoetzure stem, begeleid door gitaar of piano, als precies datgene wat je van hem wenst.
“Dat klopte niet”, zegt Voormann, een van Johns oudste vrienden en medewerker aan de visuele en muzikale domeinen. “Hij had een hekel aan zijn stem. Hij zei dat hij niet van zijn stem hield. Maar je ervaart veel meer van Johns gevoelens zonder die effecten.”
Keltner, die drumde op “Jealous Guy” en “I Don’t Wanna Be A Soldier”, vindt dat minder meer is bij Lennon: “Hij heeft een van ’s werelds beste stemmen. Maar hij was zoekende. Hij wilde dat dingen anders waren dan dat ze waren.” Voormann, die van de Imagine-medewerkers Lennon waarschijnlijk het langst kende, is het daarmee eens. “Je ervaart veel meer van Johns gevoelens zonder die effecten.”
Ondanks dat hij inzat over zijn stem was Lennon op Ascot meer ontspannen dan ooit tevoren. Alan White, die op de meeste nummers van Imagine drumde, herinnert zich de “huiselijke” sfeer waar alle aanwezigen gezamenlijk aten aan een grote houten tafel.
“Het was ongedwongen”, zegt White, “maar de nummers zijn van grote betekenis. John gaf ons van tevoren de songteksten zodat we wisten wat ze inhielden en wat we tegen de wereld gingen zeggen.”
The Ultimate Collection is niet de eerste heruitgave van Imagine, maar het is wel de meest uitgebreide, met 4 cd’s en 2 Blu-Ray-discs in een opvallende, door Ono geïnitieerde verpakking.
“Dit is het wat Imagine betreft, voor zover ik me dat kan voorstellen”, zegt Hicks. “Meer is er niet. We hebben alle tapes beluisterd.”
Stevens beschouwt deze box ook als het logisch einde van een album dat de afgelopen decennia nieuwe fans heeft weten te strikken. “De reden dat het woord ‘ultimate’ is gebruikt, is omdat dat ook de bedoeling is”, zegt hij. “Als iemand nu nog een Imagine wil uitbrengen dat nog uitvoeriger of artistieker is dan deze: succes!”
(Bron: billboard.com)
(Vert: Liesbeth te Boekhorst)