Brian Epstein bracht de Beatles van clandestiene Liverpoolse clubs tot de grootste muzikale act ter wereld.
Brian Epstein had een droom: De ruige lokale muzikale act genaamd de Beatles omvormen tot de grootste band ter wereld. Groter dan Elvis. En hij zorgde dat die droom werkelijkheid werd. Epstein is zo onmisbaar in de geschiedenis van de grootste rock-‘n-roll-band ooit dat Paul McCartney ooit opmerkte: “Als er dan toch iemand de vijfde Beatle moet zijn is dat Brian.”
“Zijn verhaal gaat over een soort dromen tegen alle verwachtingen in, en zonder hem hadden we nooit de Beatles gekend. Ze hebben ongelofelijk veel geluk gehad hem te ontmoeten”, zegt Robert Rodriguez, schrijver van Revolver: How The Beatles Reimagined Rock ‘n’ Roll, en de podcast Something About The Beatles.
Epstein is in 1934 geboren en was de zoon van Harry en Queenie Epstein, die van Oost-Europees Joodse afkomst waren. Ze hadden een succesvolle winkel in meubilair, huishoudelijke apparaten en platen. De knappe Epstein was creatief en erudiet, en was van de Royal Academy of Dramatic Art in Londen afgegaan om naar Liverpool terug te keren en te werken in het familiebedrijf. Daar liet hij zien dat hij een neus had voor het maken van visuele displays en handig was in het aantrekken van loyale klanten, vooral bij de muziekafdeling.
Epstein geloofde in de Beatles vanaf het moment dat hij ze voor het eerst zag optreden
In november 1961 besloot Epstein zich in te laten met een muziekgroep waarover hij had gehoord. John Lennon, McCartney, George Harrison en hun toenmalige drummer Pete Best traden tijdens lunchtijd op in de nabijgelegen Cavern Club. Epstein raakte in de ban van wat hij er zag. “Ik werd direct getroffen door hun muziek, hun ritme en hun gevoel voor humor op het podium”, zei hij over zijn aanvankelijke bekoring. “En zelfs daarna, toen ik ze ontmoette, werd ik opnieuw getroffen door hun persoonlijkheid, en daar is het allemaal begonnen.”
Begin 1962 overreedde hij de band hem als hun manager aan te stellen. “Hij had er een absoluut en compleet vertrouwen in dat ze een entiteit vormden op wie de hele wereld verliefd kon worden, net als hijzelf, terwijl niemand anders in Liverpool dat zag”, zegt Rodriguez.
Epstein was nieuw op het gebied van talentmanagement, maar begon direct met het vergroten van hun bekendheid zowel in als buiten Liverpool. Hij zorgde voor een netter imago: de dagen van vloeken, roken en eten op het podium tijdens een optreden waren voorbij. Jeans en leren jasjes maakten plaats voor goed gesneden pakken en goed geknipte kapsels.
“Hij had het geloof in en de droom voor wat de Beatles konden worden toen ze eigenlijk nog het equivalent van punks waren”, zegt Rodriguez. “Hij regelde binnen zes maanden nadat ze hem hadden aangenomen een platencontract voor ze, en het jaar erop traden ze op voor de koninklijke familie. Hij zag ze als een potentiële entertainment-walsmachine, en door hem kwamen ze in films, op tv, waarbij ze naar hartenlust gebruikmaakten van hun charisma, persoonlijkheid en humor.”
Het ging Epstein niet om het geld – hij geloofde echt in het talent van de Beatles
Door het nieuwe imago van de band en Eptsteins neus voor het genereren van publiciteit speelden de Beatles al snel in betere zalen voor een groter publiek. Drummer Best werd in 1962 vervangen door Ringo Starr. In 1963 stond de single “Please Please Me” van het gelijknamige album op nummer 1 in het V.K., het begin van een prestatie waarbij 11 van hun 12 studioalbums tot 1970 op nummer 1 in het V.K. kwamen. Later in 1963 ging Epstein naar de Verenigde Staten en boekte de band voor een optreden in het populaire televisieprogramma op zondagavond van Ed Sullivan. Beatlemania begon zich wereldwijd te verspreiden.
Epstein hield de band gefocust tijdens tourdata en studiosessies. “Datgene waardoor hij anders was dan andere managementtypes uit die tijd, was dat hij het niet deed voor eigen gewin. Hij hoefde niet vet te verdienen aan de Beatles en hun harde werk”, zegt Rodriguez. “Hij zag dat hier iets speciaals was en dat hij hen op een zeker pad moest houden. Wat hij tot aan zijn dood deed.”
Hij was geen geweldige zakenman
Het wordt Epstein vaak verweten dat hij ongunstige contracten sloot wat copyright en verkoop betrof, met inbegrip van de overeenkomst waardoor McCartney en Lennon de eigendomsrechten op hun eigen klassieke nummers verloren. “Er wordt over Epstein gezegd dat hij geen goede zakenman was, dat hij hen miljoenen heeft gekost”, zegt Rodriguez. “Dat is wel waar, maar dat doet er eigenlijk niet toe omdat die miljoenen er nooit waren geweest als hij niet had gezien wat ze nodig hadden om het grote publiek te bereiken.” Zelfs McCartney gaf hem achteraf het voordeel van de twijfel. Naar verluidt zei hij over die periode: “Britten hadden in die tijd geen idee over dat soort dingen.”
Epstein had een rock-‘n-roll-levensstijl
Terwijl de band ongekende hoogten in wereldwijd succes bereikte, raakte Epsteins persoonlijke leven in het slop. Alhoewel de hechte groep mensen rond de band Epstein vaak plaagden dat hij homofiel was, leefde hij in een heimelijke periode waar homoseksualiteit in Engeland nog steeds illegaal was. Hij was begonnen met het slikken van pepmiddelen om zijn moeheid tijdens de continue tournees te bestrijden, en werd later verslaafd aan Carbromal, een barbituraat-achtig hypnotiserend kalmeringsmiddel. Epstein ging hiervoor naar een privékliniek toen de band in de studio het Sgt. Pepper-album aan het opnemen was, maar het lukte hem niet zijn drugsgebruik te bedwingen.
Hij overleed plotseling tijdens de Beatlemania
Het laatste commerciële concert van de Beatles in Candlestick Park, San Francisco in augustus 1966 markeerde het einde van vier jaar bijna non-stop toeren en het begin van een periode met studio-opnames. Doordat hij niet meer constant de werklast hoefde te regelen dachten velen dat Epsteins betekenis voor de band zou afnemen. Dat idee is nooit bewaarheid omdat Epstein op 27 augustus 1967 plotseling overleed aan een overdosis slaapmiddelen gemengd met alcohol. Hij was slechts 32 jaar. Officieel werd er gezegd dat het een ongeluk was, maar er werd gefluisterd dat hij zelfmoord had gepleegd.
Biograaf Rodriguez betwijfelt of dat laatste waar is, aangezien in de weken voorafgaande aan zijn dood Epstein werd geconfronteerd met het recente overlijden van zijn vader, en zijn geliefde rouwende moeder nooit met nog meer verdriet zou willen opzadeleln. Alhoewel Rodriguez erkent dat Epstein een jaar voor zijn overlijden een zelfmoordpoging heeft gedaan gelooft hij dat de manager een nieuwe weg was ingeslagen. “Hij was bezig om van zijn verslaving aan pillen af te komen, hij had zichzelf bij een kliniek aangemeld, en Paul schreef hem steunbetuigingen en die twee waren bezig met het plannen van de toekomst van de Beatles. Dus ik denk het niet, al helemaal niet gezien de dood van zijn vader en het verdriet zijn moeder zou hebben als hij zelfmoord zou plegen, ik zie helemaal niet dat hij zo dacht.”
De Beatles gingen drie jaar na Epsteins overlijden uit elkaar
De band was stuurloos vanaf het moment dat Epstein er niet meer was. Hij was degene die hen gaande hield, hun agenda’s regelde en steeds voor ze opkwam. In minder dan drie jaar na Epsteins overlijden gingen de Beatles uit elkaar en ging ieder zijns weegs. “Elk stukje geluk dat ze konden hebben, de juiste persoon op het juiste moment ontmoeten op de juiste plek, overkwam ze tot het moment van Brians overlijden”, zegt Rodriguez over de band. “Ze hebben heel lang veel geluk gehad. En daarna nam dat af, en achteraf wisten ze dat ook.”
Epstein werd bijna 50 jaar na zijn dood postuum toegevoegd in de Rock and Roll Hall of Fame
De Beatles werden in 1988 toegevoegd in de Rock and Roll Hall of Fame en hebben een geschatte verkoop van meer dan 800 miljoen platen wereldwijd. Ze hadden meer nummer 1-albums in de Britse lijsten en verkochten meer singles in het V.K. dan welke andere act ook. Epstein, de alchemist achter het succes van de Fab Four, is in 2014 postuum toegevoegd in de Hall of Fame in de categorie ‘non-performer’. Het originele contract tussen Epstein en de Beatles bracht £ 240.000 (€ 275.000) op tijdens een veiling in Londen in 2008.
“Hij had zijn stoutste dromen waargemaakt maar ik denk dat hij nog steeds naar meer snakte”, zegt Rodriguez over Epstein over het moment van zijn overlijden. “Hij zag dat de Beatles alles konden bereiken wat ze wilden, wat geen enkele band, geen enkele artiest eerder had gekund. Hun ambitie was in 1967 niet verminderd. De hele wereld lag aan hun voeten. De Beatles ervaarden het verlies van Brian als iets volkomen verschrikkelijks, voor hun esprit de corps, voor wat het ook was dat ze dachten te kunnen bereiken op zakelijk gebied. Hij was de juiste man voor ze, en ze hadden hem niet meer. Als hij had geleefd was het allemaal anders gelopen.”
(Bron: biographycom)
(Vert: Liesbeth te Boekhorst)