Van de Cavern Club tot de huizen uit hun jeugd en de inspiratiebron voor ‘Strawberry Fields’; deze gids leidt naar alle must-see plekjes in het Liverpool van the Beatles.
Tot aan de jaren ’80, zo kort geleden nog maar, zou bezoekers van Liverpool kunnen worden vergeven dat zij zich niet realiseerden dat ze in de geboortestad van The Beatles waren. Dat veranderde in 1984, toen in Seel Street, in het centrum, een museum werd gewijd aan de band, Beatle City.
Dat museum ging prat op de grootste collectie Beatles memorabilia ooit – met als hoogtepunt de originele Magical Mystery Tour bus, gerestaureerd in zijn psychedelische glorie, waarmee een toer gemaakt kon worden langs de voormalige jeugdwoningen van de Fabs en verschillende andere interessante plaatsen in en rondom de stad. Maar dat museum had te lijden onder financiele problemen en moest de deuren amper twee jaar later definitief sluiten.
Wat Beatle City echter had aangetoond, was dat er vraag was naar Beatles toerisme – iets wat de mensen achter de toen net opbloeiende onderneming Cavern City Tours, sindsdien al 35 jaar de drijvende kracht achter de meeste Beatles-gerelateerde initiatieven in de stad, niet was ontgaan.
Momenteel worden er jaarlijks zo’n 800.000 bezoekers gemeld van plaatsen zoals het historische Cavern Quarter, met een groeiend aantal cafe’s met een Beatles-thema. De nalatenschap van The Beatles zou volgens berichten meer dan 80 miljoen pond opleveren voor de economie van Liverpool, en meer dan 2.300 banen onderhouden.
Als je plannen gaat maken voor een bezoek aan Liverpool, is de eerste vraag: waar zal ik logeren? Er zijn een aantal uitstekende opties voor accomodaties in Beatles-stijl, van de exclusieve Yellow Submarine (eigenlijk een nogal weelderige woonboot met een bijpassend prijskaartje) in het centraal geleden Albert Dock tot het luxueuze – en wat beter betaalbare – Hard Day’s Night Hotel (de Lennon suite is compleet met witte piano – Imagine!), net om de hoek bij de legendarische Cavern Club in het centrum van de stad. Kamers in Beatles-stijl zijn ook per nacht te boeken in het Penny Lane Hotel, naast vele andere opties.
Dat The Beatles uit Liverpool kwamen heeft een grote invloed gehad op hun ontwikkeling, sterker nog, het is onwaarschijnlijk dat ze van enige andere plek in het land afkomstig zouden zijn. Liverpool werd, zeker in de tijd dat The Beatles er werden geboren en opgroeiden, gedomineerd door zijn havengebied en de daarbij behorende bedrijven, voor wie de weg naar de wereld open stond, vol kansen, zoals de verzekerings-maatschappijen in en rondom het Liver gebouw en niet te vergeten, de grote oppervlakten aan warenhuizen en het distributienetwerk dat de handel mogelijk maakte.
In de jaren ’50 kwamen de matrozen van de koopvaardij aan in het havengebied van Liverpool met in hun bagage de vroege rock’n’roll platen die de Beatles zouden inspireren.
In de jaren ’50 bood de koopvaardij werk en avontuur aan een generatie van jonge mannen die opgroeide in het na-oorlogse klimaat van versobering en werkeloosheid. Deze mannen die in de ‘merch’ (goederenhandel) werkten, stonden bekend als Cunard Yanks, naar de rederij waarmee ze op en neer voeren naar New York. Amerika leek wel een wonderwereld in Technicolor in vergelijking met de sombere realiteit van het zware leven dat hen thuis opwachtte, en ze probeerden zoveel mogelijk van die glorie mee terug te nemen. Van koelkasten en vriezers tot Wrangler jeans, ze verscheepten alles wat ze konden betalen en verplaatsen.
Misschien wel het goedkoopst en gemakkelijkst van alles waren de vroege rythm’n blues en rock’n’roll platen die de soundtrack waren van hun hoogtijdagen in de Big Apple. Deze platen zouden vervolgens infiltreren in de cultuur in Liverpool, waar een beat uitbarsting werd geboren uit de zoete klanken van overzee. Skiffle bandjes, zoals de Quarrymen van John Lennon, stapten snel over op rock’n’roll, maar ondervonden in het begin weerstand van types als Ray McFall, eigenaar van de Cavern Club, die notities deed uitgaan naar de Beatles in wording, om hen er op te wijzen dat zijn hoog aangeschreven kelder een jazz club was. Maar weldra omarmde McFall, net als de rest van de clubeigenaren in Liverpool, deze nieuwe muziek. Enkel en alleen door hun unieke toegang tot de hipste nieuwe platen uit de USA wisten groepen zoals The Beatles, Gerry And The Pacemakers, Billy J Kramer And The Dakotas en The Searchers de sound te ontwikkelen die de wereld stormenderwijs zou veroveren als Merseybeat.
Het is datzelfde havengebied, nu opgefrist tot Liverpools historische buurt, waar je je reis zou moeten beginnen langs ‘al deze plaatsen die hun momenten van faam kenden. Sommige veranderd, sommige verdwenen – en sommige blijven’ (naar de songtekst van In My Life).
Je eerste halte zal The Beatles Story zijn, een bekroond museum aan het Albert Dock met een replica van de Cavern Club, een aantal originele instrumenten, illustraties en andere memorabilia. Het museum biedt daarnaast regelmatig fascinerende tijdelijke tentoonstellingen, dus het loont zeker het meer dan eens te bezoeken.
The Beatles Story is ook handig gesitueerd voor de start van een tour langs Beatles plaatsen, dankzij de twee uur durende Magical Mystery Tour die wordt aangeboden door Cavern City Tours. De veelkleurige bus, gedecoreerd in Magical Mystery Tour stijl, vertrekt regelmatig vanaf Albert Dock (de kaartverkoop zit iets verderop in dezelfde straat als The Beatles Story) en eindigt bij de Cavern Club. Je kaartje geeft die avond ook toegang tot de Cavern Club, dus bewaar het goed. De bustour stopt op verschillende plaatsen in de stad, zoals Penny Lane, Strawberry Field (let op het enkelvoud) en enkele huizen uit de kindertijd van The Beatles, en het is een mooie manier om je te orienteren in de stad. Maar voor de echte fan, jij zult in je eentje terug willen om de verschillende plaatsen en plekken in je eigen tempo te bekijken – en zonder de menigte die met de bus meekomt.
En verder zijn er natuurlijk vele Beatles gerelateerde plekken te vinden in en rondom het stadscentrum, dus als je er de tijd voor hebt, waarom niet jezelf de stad eigen maken en de plek leren kennen die de opkomst van de Fab Four mogelijk maakte, en als je daar dan toch mee bezig bent, wat van de minder bekende plekken gaan zien? Er zijn een aantal Beatles wandelroutes met gids, of, als je van avontuur houdt, je gaat er zelf op uit.
En waar kun je dan beter starten dan bij de wereldberoemde Cavern Club in Mathew Street?
In Mathew Street, ooit meer een achteraf steegje dan een levendig uitgaansgebied, was de originele Cavern Club gelegen, totdat het gebouw werd gesloopt in de vroege jaren ’70. De Cavern, een van de meest legendarische muziekpodia in de geschiedenis, werd gezien als de thuisbasis van The Beatles, die er regelmatig optredens gaven rond lunchtijd en in de avond. Het was de plek waar zij hun eerste fanatieke volgers aantrokken en waar zij in 1962 werden ontdekt door Brian Epstein, eigenaar van een lokale platenzaak. Tegenwoordig is Mathew Street een en al activiteit en een echt uitgaansgebied met live muziek in de herbouwde Cavern Club, in de Sgt. Pepper’s, de Rubber Soul bar en de Cavern Pub, en andere plaatsen. Probeer voor een wat meer beschouwelijk pilsje de Grapes pub, waar de jonge Beatles rondhingen tussen hun sets in de Cavern.
Aan het andere eind van Mathew Street, dus niet de kant van het Hard Day’s Night Hotel, net na The Beatles Shop is Stanley Street, waar vroeger Frank Hessy’s muziekwinkel zat. In 2017 onthulde wijlen Ken Dodd een blauwe plaquette ter ere van de winkel, die muziekinstrumenten verkocht aan al de Merseybeat bands, met inbegrip van he Beatles. Als je dan rechtsaf slaat aan het eind van Stanley Street kom je bij Whitechapel, waar zich op no. 12 de NEMS winkel van de familie Epstein bevond. Je bent dan al terug gelopen op de schreden van de jonge Brian Epstein, op die dag dat hij er voor het eerst op uit ging om te ontdekken wie toch die Beatles waren, waar hij maar over bleef horen. Ga dan linksaf Church Street in – langs Leigh Street, waar op de eerste verdieping van Reece’s, de huwelijksreceptie plaats vond van John en Cynthia Lennon; Brian Epstein ontfermde zich over de rekening.
Steek aan het eind van de straat schuin over en vervolg Bold Street tot je bij Slater Street komt. Op nummer 23 is de Jacaranda, waar John en zijn studievriend van artschool, Stuart Sutcliffe, samen rondhingen. De toenmalige manager van de bar, Alan Williams, boekte destijds de proto-Beatles voor optredens in de kelder en werd uiteindelijk hun manager. Het was Williams die de contacten legde met Hamburg en daar optredens voor de groep regelde.
Sla linksaf naar Seel Street – waar eens het Beatle Museum zat – en daar vind je bijna aan het eind op nummer 108 de Blue Angel, een van de andere vroegere clubs van Alan Williams. In 1960 had de groep daar, als de Silver Beatles, een auditie bij popimpresario Larry Parnes, ze werden meteen geboekt als begeleidingsband van Johnny Gentle tijdens een reeks van optredens in Schotland – de eerste kennismaking van de band uit Liverpool met het leven onderweg. De Blue Angel stond bekend als de ontmoetingsplek voor lokale en rondtoerende muzikanten na hun optredens in de stad en de Beatles zochten hier vaak hun vrienden op toen ze waren doorgebroken, tot aan hun verhuizing naar Londen.
Onder de naam The Silver Beatles deed de band in 1960 auditie voor Larry Parnes in de Blue Angel
Sla linksaf naar Berry Street en houdt rechts aan langs het geraamte van de gebombardeerde St. Luke’s kerk (het kantoor van het blad de Mersey Beat van Bill Harry was hier vlakbij op Renshaw Street no. 81-a), ga dan rechtsaf naar Rodney Street en vervolg die weg tot je bij de Angelicaanse Kathedraal komt, waar Paul ooit werd afgewezen bij zijn autitie voor het jongenskoor, maar triomfantelijk terugkeerde in 1991 tijdens de premiere van zijn Liverpool Oratorio.
Via Upper Street kom je dan in Hope Street. Op een hoek is de entree van Gambier Terrace, waar John en Stu een flat deelden op no. 3. Volg dan Hope Street vanaf de Anglicaanse Kathedraal in de richting van de moderne Katholieke Kathedraal. Op de hoek van Mount Street bevond zich oorspronkelijk het Liverpool College of Art (nu in Hope Street), waar John en Stu studeerden. Direct daarnaast bevindt zich de vroegere school van Paul en George, het Liverpool Institute, nu het Liverpool Institute For Performing Arts (LIPA), dat mede-opgericht is door Sir Paul McCartney, die nog steeds actief bij de school is betrokken.
Het Liverpool Institute Of Performing Arts – mede-opgericht door Sir Paul McCartney – zet de rijke muzikale traditie van de stad voort.
Als je verder loopt in Hope Street krijg je links de smalle Rice Street, waarin je de legendarische Liverpoolse pub Ye Ckacke zult vinden, favoriet van de studenten van art school, inclusief John Lennon en zijn vrienden. Aan de andere kant van Hope Street is Falkner Street , waar Brian Epstein een appartement had op nummer 36, dat hij uitleende aan de pasgetrouwde John en Cynthia als hun eerste huis samen.
Ga je vanaf hier verder op Hope Street dan kom je vanzelf bij de Philharmonic Dining Rooms, een van Liverpool’s meest aansprekende pubs, met zijn opschepperige, monumentale mannentoilet. Dit was ook een van de favoriete plaatsen van John – hij zou eens op een vraag naar de prijs van roem hebben geantwoord met “niet in staat zijn om een biertje te pakken in de Phil.”
Voor John Lennon was de prijs van het beroemd zijn het “niet in staat zijn om een biertje te pakken” in de als monument aangewezen Philharmonic Dining Rooms.
Aan het eind van Hope Street staat de Katholieke Kathedraal en daar tegenover, in de voormalige kraamkliniek in Oxford Street, tijdens een bombardement op 9 oktober 1940, beviel Julia Lennon van haar zoon, die zij vaderlandslievend John Winston noemde.
Je kunt terug keren naar het centrum van de stad door Mount Pleasant omlaag te volgen (John en Cynthia zijn hier getrouwd in het voormalige bureau van de burgerlijke stand op no. 64). Maar om enkele Beatles sites te bezoeken in de wijdere omgeving is het waarschijnlijk beter om de – intussen pijnlijke – voeten wat rust te geven. Een optie daarvoor is een dagtrip met de Fab Four Taxi Tour, die op maat toegesneden tours langs de Beatles hotspots verzorgen, met excursies startend vanaf £ 55 voor twee uur. Een andere mogelijkheid is om gebruik te maken van het openbaar vervoer met een Merseytravel pas voor de lokale bussen.
Hoe dan ook je keus uitvalt, er zijn genoeg plekken om te bezoeken, afhankelijk van hoe diep je wil gaan in je Beatles verering. Om te beginnen zijn daar de huizen uit de kindertijd van Paul en John, respectievelijk Forthlin Road 20 en Mendips aan Menlove Avenue, no. 251, beide ondergebracht bij National Trust (Monumentenzorg). Die verzorgen in beide huizen, die zijn gerenoveerd om ze zoveel als mogelijk te laten lijken op de tijd dat het beroemde tweetal daar leefde in de jaren ‘50, rondleidingen met gids. Het is handig om te onthouden dat je deze rondleidingen vooraf moet reserveren en dat ze al vrij ver vooruit volgeboekt kunnen zijn; als je zomaar bij de huizen komt opdagen, kom je er niet in.
Mendips, op Menlove Avenue no. 251, was het huis in de kinderjaren van John Lennon. National Trust verzorgt er nu rondleidingen met gids.
Niet ver van Mendips, eveneens in Woolton, staat St. Peter’s Church, waar de eerste ontmoeting was tussen Paul en John, die met zijn band de Quarry Men een optreden verzorgde voor de jeugd bij het jaarlijkse tuinfeest van de kerk. Opmerkelijk genoeg bevindt zich op het terrein van de kerk een grafsteen met daarop de naam Eleanor Rigby, die overleed in 1939. Paul’s herinneringen aan hoe hij op de titel van de gelijknamige song kwam gaan o.a. over een glimp die hij opving van de naam Rigby op het pand van een wijnhandel in Bristol; hoe dan ook, dat haar naam een graf siert op precies de plek waar de twee elkaar voor het eerst ontmoetten is op zijn minst een interessant staaltje synchroniteit.
Vanaf Mendips is Strawberry Field de logische volgende halte. De inspiratiebron voor de revolutionaire Beatles compositie uit 1966 waren John’s jeugdherinneringen, aan het over de muur klimmen van dit voormalige kindertehuis, om daar in de tuinen helemaal op te gaan in zijn eigen verbeeldingskracht. Afgezien van de verplichte foto van het beroemde rode hek heeft de plek echter weinig te bieden. Het vroegere kindertehuis heeft de hekken bij gelegenheid wel geopend voor evenementen als een tuinfeest met Beatles tribute bands, tijdens de Interntionale Beatleweek, maar tegenwoordig blijven de hekken stevig dicht.
Vervolg je reis via Menlove Avenue, in de welvarende voetsporen van Lennon en McCartney, in de richting van het stadscentrum en je komt dan uiteindelijk bij het bushokje midden op de rotonde op de kruising met Penny Lane. De bank staat er ook nog steeds, kun je een betere plek bedenken voor het nuttigen van een portie fish&chips van de lokale frituur?
In de omliggende wijken zijn er nog diverse andere plaatsen om te bezoeken. George Harrison werd geboren in Arnold Grove op no. 12, niet ver van Penny Lane, en het huis waar Ringo Starr als kind woonde, Admiral Grove no. 10, is met een kleine omweg te bereiken op weg terug naar het centrum – net als zijn geboortehuis in Madryn Street, no. 9. Geen van beide huizen heeft meer te bieden dan wat foto’s, hoewel een bezoek wel vaak inzicht verschaft in het soort achtergrond van hun afkomst. Eén fotomoment dat nog wel de extra moeite waard is om op te zoeken, is de Empress pub aan het eind van Admiral Grove, die siert namelijk de albumhoes van Sentimental Journey, Ringo’s solo-album uit 1970.
Er zijn ontelbaar veel voormalige verschijningsplekken, huizen en kroegen in en rondom Liverpool en het toeristen informatie kantoor kan je helpen om die te vinden. Maar de laatste halte die je zeker niet mag missen is een bezoekje aan de Casbah Coffee Club, die vroeger werd gerund door Mona Best, en waar The Beatles vaak hebben gespeeld met haar zoon Pete op drums. De Casbah, in het vrijstaande huis in Hayman’s Green op no. 8, in een groenrijke buurt, wordt tegenwoordig door de familie Best in de staat gehouden van de vroege jaren ’60 en is geopend voor rondleidingen en diverse evenementen. Boek je rondleiding ook hier wel ruim van tevoren!
Voor de echte Fabs fan is er elk jaar een periode die het meer nog dan anders de moeite waard maakt om de pelgrimtocht naar de geboorteplaats van The Beatles te maken en dat is in de vakantieperiode in augustus, als Liverpool het podium is voor de Internationale Beatleweek. Met de belangrijkste focus gericht op live muziek, treden tribute bands en tal van speciale gasten op in zalen overal in de stad, er zijn voordrachten van mensen die erbij waren (of daaromtrent…), en verder zo ongeveer elke manier van Beatles-gerelateerde fun, die je maar kunt bedenken, van een vlooienmarkt tot Ringo Bingo!
Zoals in elke stad het geval, is het voor een deel de lol om zelf op ontdekkingstocht te gaan. Je zult diverse Beatles beelden vinden, verspreid door de stad, o.a. in Matthew Street en Albert Docks. Je zult ook vele plekken vinden die graag uitdragen dat ze in relatie staan tot The Beatles (hoe onbelangrijk dan ook). De meer toerist-vriendelijke Beatles plekken zorgen voor een geweldige lokatie om the fab atmosfeer op te nemen, te praten met andere toeristen en locals en in het algemeen onder te duiken in de gezamenlijke passie – de liefde voor het grootste exportproduct ooit van Liverpool.
(Bron: udiscovermusic.com)
(Vert: Marijke Snel-van Asperen)