In het verleden werkten ze gebroederlijk samen, Giles, de zoon van Beatlesproducer George Martin de zoon van Hollieslid Tony Hicks, Paul. Maar waar The Hollies qua perfecte popsingles een geduchte concurrent waren van The Beatles is het de vraag wie dit jaar op Beatlesgebied de beste box weet te produceren. Want in alle opwinding voor de White Albumbox die onder supervisie staat van Giles Martin zouden we bijna vergeten dat ook Lennon’s Imagine onder leiding van Paul Hicks tot (onder meer) boxset is verheven. Te koop als geremixte enkele LP en CD, evenals een dubbel-LP en dubbelcd én als superdeluxe, maar opvallend redelijk geprijsde boxset met 4 cd’s en 2 blu-rays.
De Imaginebox: de toon is gezet.
Ondanks de tamelijk willeurige timing – het album is 47 jaar oud – is de box een welkome aanvulling op de discografie van Lennon.
De box opent met een disc met een geremixte en geremasterde versie van het album. Net als bij de vorig jaar verschenen Peppers-box (en de te verschijnen White Albumbox) is voor de nieuwe mix gewerkt met de originele multitracks in plaats van de mastertapes. Doel was de oorspronkelijke mix te respecteren maar in de nieuwe mix de stem van Lennon naar voren te halen. Dat is overigens niet het enige verschil. Het album wint aanzienlijk aan dynamiek door betere bas en drums. Ook de venijnige slide-solo’s van Harrison op How Do You Sleep en Gimme Some Truth klinken beter dan ooit. En waren de strijkers op het oorspronkelijke album in mono gemixt, op deze heruitgave zijn ze in stereo te horen. Verder blijft de mix inderdaad over het algemeen trouw aan de originele versie, behoudens een opvallend gilletje in It’s So Hard die niet in de originele mix zit.
een aanzienlijke verbetering na de teleurstellende laatste geremasterde versies
De nieuw mix van Imagine is een aanzienlijke verbetering na de teleurstellende laatste geremasterde versies, die in mijn ogen een stap achteruit waren op de remixte versies van begin deze eeuw. Als bonus zijn aan het album een aantal singles toegevoegd, Power to the People, Happy X-mas en God Save Oz/Do the Oz.
Voor de doorgewinterde fans wordt het pas echt interessant op de drie cd’s en de blu-rays die volgen.
Op de tweede cd vinden we een viertal volstrekt unieke Element Mixes waarbij de nadruk wordt gelegd op elementen van de uiteindelijke versies. Zo vinden we van Imagine en How? een mix van louter de strijkers en een acapellaversie van Oh My Love. De Blu-ray voegt daar nog Elementmixes van de overige zes songs aan toe, waarbij met name Crippled Inside een openbaring is. Klaus Voorman speelt voor het eerst op een contrabas (dat wil zeggen, Klaus speelt de akkoorden en Alan White drumt met zijn stokken op de snaren) en in de Elementmix valt pas op hoe vaak Voorman naast de noten grijpt, iets waar in de definitieve versie weinig meer van te horen is.
De rest van de tweede cd wordt gevuld met een outtakesversie van het album (waarbij Imagine en Crippled inside zelfs twee versies krijgen; Zo is van Imagine de wonderschone demo toegevoegd en van Crippled inside een versie met een alternatieve solo) en outtakes van de singles, waaronder een versie van Do the Oz die de uiteindelijke versie met gemak verslaat door Lennon’s bijtende zang.
Hoe goed de band en Lennon op elkaar ingespeeld waren blijkt duidelijk uit de outtakes. De eerste take van Imagine is – afgezien van het storende orgeltje dat in latere takes terecht weggelaten is – bijna even goed als de uiteindelijke versie. De derde take van Crippled Inside heeft weliswaar de stem van Lennon die twee keer overslaat en een keer te laat inzet maar het nummer is dan al verder af. Lennon werkte graag snel (het album werd in zes dagen opgenomen op Tittenhurst (met drie additionele opnamen in New York van het orkest).
Veel van de outtakes zijn zelfs voor de doorgewinterde verzamelaars compleet nieuw voor het oor, zoals de versie van It’s So Hard die in al zijn rauwheid niet zou misstaan op John Lennon/Plastic Ono Band. En die rauwheid komt in de outtakes vaker naar voren. Ontdaan van echo in Lennon’s stem op Gimme Some Truth, bijvoorbeeld. Daarmee wordt ineens duidelijk dat – zoals John ooit zei – Imagine eigenlijk John Lennon/Plastic Ono Band met een laagje suiker is (of woorden van gelijke strekking).
Op de derde cd vinden we wederom een versie van het album onder de noemer Extended Album Versions. Een enigszins misleidende naam omdat de versies niet zozeer langer zijn, maar eerder verder ontdaan van echo en live opgenomen (en hier en daar aangevuld met studiotalk).
Wederom blijkt hoe verschrikkelijk goed de band en Lennon werkten. Take 4 van I don’t wanna be a soldier (een van alle geluidseffecten gestripte en ind langere versie van het uiteindelijke nummer) is een van de hoogtepunten, waarbij Lennon’s scheurende gitaar en Harrison’s slide prominent in de mix zijn gegooid. Het moet sowieso gezegd worden dat elke take waarop Harrison slide speelt door de nuances in zijn spel een genot is om te horen.
De laatste disc is een Fly on the wallervaring. We horen Lennon veelvuldig aanwijzingen geven naar de band. Een prachtige inzage in het opnameproces.
De 5.1 mixen
Imagine is zeker niet het eerste album dat een 5.1 mix heeft gekregen maar het feit dat ook de outtakes in 5.1 te horen zijn is uniek.
Het originele album klinkt smaakvol in surround. Lennon’s stem is uiteraard prominent in de centerspeaker gemixt. De begeleiding is vooral in de frontspeakers te horen maar het geluidsbeeld is subtiel uitgebreid naar de achterspeakers. Alleen op Oh Yoko! schiet de harmonica door alle speakers. Een wereld van verschil met de quadrofonische mix (die Hicks pas hoorde nadat hij zijn eigen mix had gemaakt) die destijds ook uitkwam en die tamelijk agressief is gemixt. Desalniettemin hulde voor het feit dat deze mix is toegevoegd, waarbij opgemerkt moet worden dat de quadrofonische mix ook op een paar punten drastisch afwjkt van het oorspronkelijke album.
Het geluidsbeeld van de outtakes in surround is compleet anders. Door de drums naar de achterspeakers te verplaatsen wordt de luisteraar midden in de studio geplaatst. Een bijzondere ervaring om het gevoel te krijgen tijdens de opnames en de mixsessies aanwezig te zijn in de studio. Desalniettemin is dit echt voor de liefhebbers, zoals de lange opname waarin we horen hoe Lennon de saxofoonsoli van King Curtis coacht.
Het boek
Naast alle audio is een prachtig hardcover boek toegevoegd met veel foto’s (ook van de oorspronkelijke teksten, tapeboxen en diagrammen van de 5.1 mix) en interviews met Lennon en alle betrokkenen. Daarnaast documentatie over de opnames, waarbij zelfs per spoor wordt aangegeven wie wat speelt.
een produkt dat een nieuwe basis vormt voor boxsets
Het eindoordeel
Met uitzondering van wellicht de Pet Sounds en Smileboxen van The Beach Boys is –bootlegs daargelaten – zelden zo veel inzicht gegeven in een album en het opnameproces als in de deluxe versie van de Imagine box. Zelfs niet in de Peppersbox. Maar waar Pet Sounds en Smile door een chronoligische benadering wellicht voor de doorsneeluisteraar een lange zit is, wint Imagine doordat elke afzonderlijke disc in feite een alternatieve versie van het album biedt in plaats van verschillende takes achter elkaar te plakken. Door voor deze benadering heeft Hicks een produkt afgeleverd dat een nieuwe basis vormt voor boxsets.
Natuurlijk kan er kritiek geleverd worden op het feit dat meer mensen een reguliere DVD-speler bezitten dan een Blu-rayspeler. De Blu-rays bevatten echter zo veel audio – zelfs meer dan op cd – dat er anders waarschijnlijk 4 dvd’s hadden moeten worden toegevoegd. Natuurlijk is Imagine met de White Album vergelijken hetzelfde als appels en peren vergelijken. Maar hoewel de laatste de aandacht van Imagine dreigt te overspoelen kan maar één conclusie getrokken worden: met de Imaginebox is een nieuwe standaard gecreëerd. In vergelijking met deze box wordt helaas de beperkingen van bijvoorbeeld de McCartneyboxen pijnlijk blootgelegd, om nog maar niet te spreken over de karige extra’s die het Harrisonkamp openbaart. Het is onwaarschijnlijk dat de McCartney Archiveboxen van koers veranderen. Laten we hopen dat de volgende stap een All Things Must Pass box is, die op deze wijze wordt samengesteld.
– Ron Bulters –