Dat het niet helemaal normaal is weet ik zelf ook wel, maar ik heb al wel 25 jaar Ticket To Ride in mijn hoofd. Tijdens het koken, fietsen, stoffen, tuinieren… altijd weer fluit of zing ik die melodie. Mijn vrouw wordt gelukkig niet zo snel gek van mij, maar als ze me er weer eens op betrapt zegt ze: ‘Hey; Ticket To Ride?’ alsof het net zo goed iets anders had kunnen zijn en mijn nu zeventien jarige nichtje (inmiddels ook Beatlesfan), keek me toen ze een jaar of zes was een keer aan en zei: ‘Jij zingt altijd hetzelfde liedje!’ Ja nichtje en vandaag, zo’n elf jaar later, is het ook alweer een paar keer langs gekomen.
Ik heb me vaak afgevraagd waarom nu juist deze melodie en waarom ze me nog steeds boeit. Naast de prachtig luie zang van Lennon, de geweldige gitaarklank en het top drumpatroon van Ringo is het nummer ook een speeltuin van fantastische muzikale bouwstenen. Het begeleidende gitaarmotief is in al zijn eenvoud geweldig: een creatief gebroken A-akkoord met alleen een toegevoegde B en een licht hinken door een ritmische verschuiving rond de B. De melodie bestrijkt (heel anders dan meestal bij Lennon) ergens rond de anderhalf octaaf.
Johns melodieën hebben over het algemeen een beperktere omvang, maar hier dus allesbehalve. In zijn meest extreme vorm beperkt de Lennonmelodie zich tot een enkele noot. Twee voorbeelden: Julia: ‘Half of what I say is meaningless, but I say it just to reach you Ju(lia).’ Tot halverwege Julia alleen maar een A, waarbij de akkoorden voor muzikale beweging zorgen. Of: ‘When I was younger so much younger than’ uit Help: alleen een Cis. Ook daarna slechts een beperkte melodische beweging: Lennon gebruikt hier andere middelen om een uiterst boeiend muzikaal bouwwerk op te trekken.
Terug naar Ticket To Ride en de harmonisatie van een ‘omvangrijke’ melodie: over grote delen blijft een A-akkoord liggen terwijl de variatie zit in de zanglijn: tegen dit A-akkoord klinkt dan bijvoorbeeld een B en G (‘The girl that’s’…) vrij aan het begin, of in het coda bij My baby don’t care zet Lennon in op een D tegen dat A-akkoord; dissonanter (spannender) kun je het bijna niet krijgen (de 11 van een akkoord met toevoegingen, klinkend als de kwart die tegelijk met de terts klinkt). De noten van een melodie kunnen zich binnen, of buiten de tonen van een akkoord bevinden. Wanneer ze ‘erbinnen’ zijn voelt dit ontspannen/passend, terwijl erbuiten juist spanning oproept.
John kiest ervoor om in Ticket met enige regelmaat meerdere noten na elkaar ‘buiten’ het akkoord te gebruiken voor de melodie, waardoor er minder frequent sprake is van ontspanningsmomenten.
Zo bevindt de genoemde terts zich binnen een akkoord, terwijl de kwart er juist weer buiten is; een clash van dissonant (spanning) en consonant (ontspanning), eigenlijk bedoeld om na elkaar te klinken.
Schitterend Gmaj7-akkoord op de verlaagde zevende trap
Het veruit mooiste harmonische moment komt na The girl that’s driving me mad onder de tweede keer She’s got a ticket to ride‘ (waarna de derde keer de zin afmaakt); schitterend Gmaj7-akkoord op de verlaagde zevende trap met daartegen dalend vanaf de fis (7) een E en een cis. De E en de Cis zijn weer ‘buiten het akkoord’-tonen. Daarna lost niet de Cis op, maar past het akkoord zich aan (Fism).
Een verlaagde zevende trap komt in popmuziek wel vaker voor, maar dan als de VI ervoor zit, eigenlijk altijd via een verlaagde zesde trap. Hier is de zesde trap niet verlaagd. Zo’n mooi moment dat bijna alles in het liedje stopt om daarna door Ringo weer in gang gezet te worden. Het ‘I don’t know why she…’ heeft dan een gewoon IV V-schema waardoor er opeens vaart in de muziek komt. Na het uitblijven van ontspanningsmomenten tot aan dit deel, volgt nu dus de ultieme ontspanning door het gebruik van de meest voor de hand liggende akkoorden.
Eigenlijk is het dus helemaal niet gek dat ik dit nummer bijna constant in mijn hoofd heb.
– Ton Steintjes –